Cançon dera Garona
Medalha de bronze
enes Jòcs Floraus dera "Scolo deras Pirenéos"
a Bolonha en 1913
En Plan de Beret neishuda
Tot-a-fèt jo sò aranesa,
Mès despús me hèsqui francesa
Perque en França voi morir.
Tamb ma germana Noguèra
Neishérem en bessoada,
E en tot hèrmos ua abraçada,
Ara aurelha li diguí:
"Garona per Aran
bramant:
Noguèra per Alós
Tot doç..."
Mentres era va tà Espanha,
Jo tara aranesa tèrra,
E per ua dreta sèrra
M'è metut a campular.
Pèrgui es mies trendes fòrces
Per aquera gran baishada,
E, croishida e desmaiada,
En planèr posqui arribar.
Ath pè de Tredòs i tròbi
Es rieus d'Aiguamòg e Ruda
E aquieu ma fòrça perduda
A recuperar è tornat:
Perque eri se compadissen
De ma dorieua praubesa,
E eth sòn nòm e sa riquesa
Per mòina m'an regalat.
E tot en un còp me torni
Fresca, fòrta e arroganta;
E en veir-me riquesa tanta
Brami fòrt com un leon.
Dera Val d'Aran me cali
Pera polida ribèra,
Qu'ei era mès guapa cunhèra
Qu'an es rieus de tot eth mon.
E bramant enjós seguisqui
E tot Pujòlo atrauèssi:
Mentres pan e flors i vèssi,
Es sòns pòbles posqui veir:
Cinc pòbles, que rica plana
Son dera aranesa istòria,
Escrita damb hum de glòria
Que lutz tant com un solei
De Salardú ara vila
Saludi tamb alegria,
E li hèsqui ua cortesia
Ath Sant Crist gloriós.
En brembar-me de sa istòria,
D'alabança imnes li canti;
E mentres qu'atau l'avanti,
Tot bramant me'n vau enjós.
Passi peth dejós de Gessa
E m'en baishi cap a Arties;
Aquieu tròbi ath Valarties
Que me da tot sòn cabau.
Tamb era riquesa mia
Feliç hèsqui aquera tèrra
E as pòbles de dreta e quèrra;
E tà Vielha lèu me'n vau.
En tot qu'es pès lequi a Vielha
E li hèsqui ua cortesia,
Alugat de gelosia
Veigui eth rieu Nere baishar:
En veir que ven a encitar-me,
Lo demori jo, enfadada,
Me lo empassi en ua glopada...
D'eth, mai mès se'n parlarà.
Alavetz enjós seguisqui,
Mès deprèssa e mès contenta;
En veir-me grana e valenta,
Un shinhau mès vau cridant.
Pes prats dera dreta e quèrra
Tot semiar-i era alegria,
Saludi a Santa Maria
E ath convent de Mijaran.
E quan entri en Marcatosa
Un shinhau eth pas retardi
En tot qu'es sòns pòbles guardi
Tròbi ath rieu de Salient.
En veir-lo tan fresc, tan guapo,
Jo lo rebi enes mès braci;
Eth sòn dòt polit amassi,
Qu'eth m'entregue ben content.
En veir-me tan rica e grana
Vau bramant, mès orgolhosa,
En gésser de Marcatosa
Tròbi ath rieu de Varradòs.
Eth me vò per companhèra,
En veir era mia guapesa,
E m'entregue sa riquesa...
E jo me hèsqui grana un tròç.
Tròbi ath Juèu ath pè d'Es Bòrdes
Que ven dera Maladeta:
Tamb ua rica cuelheta
Dera que me'n hè un cadò.
Alavetz, endeuant tiri,
Des Quate-Lòcs entàs pòbles:
Les saludi com a nòbles
E lèu, en Pònt de Rei sò.
Quan eth Pònt de Rei trauèssi
Qu'en sò de desesperada,
En vedé-me desterrada
Dera mia nacion!...
Mès de còp me reviscòli,
Recupèri era alegria
E me tròbi en casa mia
En sénter a parlar en gascon.
Quan parlar ara gent enteni,
Tot eth mèn amor les dongui,
E contenta entre eri estongui,
E les comenci a parlar:
— "Gascons de França e d'Espanha,
Visque era lengua gascona!
Mentres jo serè Garona,
Eth gascon non morirà!
"Adaiguant-lo cada dia,
Tamb era mia riquesa,
Era flaira montanhesa
Tostemp li encomanarè.
Se bèth pòble se desbrembe
Dera lengua des pairs-sénhers,
Jo, tamb bones entresenhes
En camin lo tornarè."
Quan veigui qu'aquera tèrra
Pòc a pòc se hè mès plasenta,
La seguisqui mès contenta
E me'n vau enjós, enjós.
Tamb era sang des montanhes
Que peth camin arremassi,
Era tèrra per a on passi
L'amplisqui de pan e flors.
Seguisqui tota era França
Tà trèir-li totes es penes
Tamb era sang des mèns venes,
Tà hèr-ne un uart ric e polit.
Se bèth còp, en mèn viatge,
Un shinhau eth pas retardi
E es mies peades guardi,
Veigui un Paradís florit.
Quan ath pè deth mar arribi
Un moment quedi arturada;
E passegi ua uelhada
Pes pòbles que jo criè.
En veir que riquesa, vida
Les è dat, era alegria
Tamb era riquesa mia
Les dongui eth conselh darrèr:
" Eth parlar que jo vos dèishi,
Com ua pèrla, sauvatz-lo,
Com un bèth jardin, sauclatz-lo...
Non cambietz!.. Tostemp gascons!"
E tranquilla de consciéncia
Satisfèta e gloriosa
De ma vida profitosa,
En camin lo tornarè.
"Garona per Aran
Bramant,
Noguèra per Alós
Tot doç"