Amás líric de’ra Val d’Aran

Parròquia (Vielha), 1972

Autor: Josep Condó i Sambeat
Pàgines: 113-114
Indret: Campanar de Salardú (Naut Aran)

Era veu det campanau

Nin-nan! hén es campanos, oh vila gluriusa
de Salardû, penjades en tot bèt campanau;
tan sa veu forta ó duça, amarga ó amurusa,
cunden a't mun ta historia, cad'ûa en son hiestrau.
È tu, vila ditxusa,
escútala, è de gloria, s'alûgará ta sang:
Nin-nan! Nin-nan!

—Nan-nin! Et centinèla ju só d'aguesta térra,
què hè vist es sûes glories, es penes, è es tristús;
hè ajûstat ma veu forta tam es sos crits de guerra,
cantaua en sa alegría, pluraua en es sos plús.
Pe't plan è pe'ra serra
jamès passèc ûa musca sense cridà at vesín:
Nan-nin! Nan-nin!

Mès, ma millú armunia, es millús cants de gloria,
les saubi ta'ra imatge d't Sant Cristu sagrat.
Era ha escrit tam miracles era aranesa historia,
de Salardû'ra fama pe't mun ha passejat.
Mus dèc ûa victoria
per cada acte de guerra, bèt cop sense hèmus sang:
Nin-nan! Nin-nan!

De pelegrín en furma, mus enbièc Noste-Senye
ûn ange ta purtamus agués cadó sagrat.
...Tut et sabé de's homes jamès puderá artenye
et cunde de's miragles que't Sant Cristu ha ubrat.
De Dieu et pude ensenye
a's qu'ûn cunsol li amoinen ta't mau ó ta't xagrín
Nan-nin! Nan-nin!

He vist ju de'ra pèsta era fièra malvada,
qu'ací es vides segaue, cum et blat es peús,
pe't pudé de't Sant Cristu anassen desarmada,
se's Cristiás l'ac pregauen tam lèrmes è uraciús.
È gloria è numenada
a Salardû et Sant Cristu li daue en-man, en-man:
Nin-nan! nin-nan!

A's crits d'aquera fama, a vols ací arribauen
de't bisbat de Cumenges malaus è desgraciáts;
cunsol è medecina tustem ací trubauen
è de't cèu es miragles pluiguíen a ruxats.
Despûs quan sen turnauen
de Salardû'ra gloria semiauen pe't camín:
Nan-nin! Nan-ninI

En es sûes muralles tustem se hi estrellèren
de's trupes estrangères er odi è'ra ambiciún;
es enemics més forti jamès ací trubèren
sunque mort vergunyusa ó dûra currecciún:
È tut suent s'adaigüèren
aguesti prats è ierres dam enemiga sang:
Nin-nan! Nin-nan!

Es riques flús qu'adurnen era aranesa historia
de Salardû'ra vila tutes les hi semièc.
Tustem jessíe en era et sulei de'ra gloria
que a'ra térra aranesa ta bèra lûm li dèc.
È era mía memoria
trobe duça alegría de't passat pe't camín:
Nan-nin! Nan-nin!

Oh Salardû, b'ei lunga 'ra historia tûa è mía!
Be mu'n cau de memoria ta pudemu'n brembà!
Se la cantessa tuta, jamès acabaría:
Prûmè me gastaría
es cinq lengües de coure, qu'acabà de cantà...
Hèmla de día en día
Més lunga è bèra encara!... Higem-n'hi, en-man, en-man!
Nin-nan! Nin-nan!

Autor: Josep Condó i Sambeat
Pàgines: 117-118
Indret: Montcorbau. Casa de mossèn Josèp Condò Sambeat (Vielha e Mijaran)

Et pastú a's estrelles

Oh, ju vus salûdi, pulides estrelles,
qu'èts es cumpanyres qu'hè ju pe'ra net!
Pe't dia cunversi tam et can è's güelles;
pe't sé tam vusates, vusates sulet.

De'ra Val es pobles me'n guardi pe't dia,
que gois è esperances me sauben taplà;
de nets, a vusates, qu'era ánima mia
pe's prats de'ra gloria l'hèts a passejà.

Oh, ju vus salûdi, duces cumpanyères
de's mies nets neres de ma suledat!
Ta que nu estramûnca pr'aguestes drecères,
èts lampes de plata que Dieu ha lûgat...

Qu'èts muns qu'era térra mès bèri, mès grani,
es sabis de't dia mus volen hè creí.
S'èts muns habitadi, petiti ó mediani,
n'et mès gran de's homes hac ha anat ha vei.

Amplits de belleses et noste hemisfèri;
et número voste lu sab Dieu sulet.
De que, ta qu'éts hètes, ta'r home ei misteri;
ha era vista cuerta ta estudiavus ét.

Pe's güells amurusi de'ra Pruvidencia
en veivus ta duces vus prengui tustem,
que vellen a's homes tam santa clemencia
ta trèimus de's laci que pe't tur hauem.

Èts bèra curuna de't Rei de'ra Gloria
en que se vé lûde sa gran majestat;
èts letres lûdentes ta escriue era historia
de'ra umniputencia qu'es muns ha criat.

Èts bûes clarenles, èts bûes gigantes
de'r amur que creme en Cor de't Bun Dieu;
èts roses flairentes, èts roses xarmantes
flurides a's portes de't jardín de't Cèu.

Pe'ra net vus guardi des d'aguesta serra
perque en veivus quedi tut acunsulat;
a't maitín quan veigui's clavells de'ra terra
me semblen es rialles que li hauets enviat.

Tustem en es homes tiets fixa era vista
ta damus cunfiança, cunsol è plasé;
ta hèmus mès cuerta'ra net lunga è trista,
ta nu trubà menus et dia de ajé.

En tut qu'èts es mies duces cumpanyères;
me semblats es anges que as homes vellats;
de's uraciús míes èts es messatgères
que a't Rei de'ra Gloria tutes les purtats.

Èts ûn preciús libre que sabiduría,
secrets è prunóstics tustem m'ensenyats;
éts ûn gran relotge ta quan se'n va et dia,
que tam mida jûsta'ra net me midats.

De lampes servitsmus, a't pastú è's güelles,
pe't mar de'ra térra, enquía era mort;
alabets, servitme, piaduses estrelles,
de barques t'aname'n de't Cèu entà't port!...

Autor: Rafael Nart i Arjó
Pàgines: 125-126
Indret: Casa de mossèn Rafael Nart (Vielha e Mijaran)

Pasturada

Quina net mès bèra,
quina net mès duça,
quan pe'ra ribèra
canten es pastús
en son llet de mussa,
en son llet de flús.

Coru de pastús

Muntanyes araneses, ahún troben es pastús
es honts mès regalados, aragues è jurdús;
Muntanyes curunades eternament de nyèu,
ta nautes è ta bères, que, enamurat et cèu
vus pûne, è vus adurne de rius è de grandeses.
Muntanyes araneses,
que's nosti amurs veiguerets cum ûn rusè flurí,
pastús èren es pares, aciu vulem murí.

Rebadá

Ei trista ma cabana,
è heireda cum et gèu,
germás nu les cunegui,
mos pares sun en cèu.
Cum ûn audèt de'r aire
ju canti entre es pastús,
mon cor plen de tristesa,
sense sulei, ne flus.

Coru de pastús

Nu plures. Tunet,
qu'ei bèra era net;
amics è gujates nú te'n faltarán,
que ny'ha de mult guapes
en'a Val d'Arán.

Er hûm de's cabanes cumense a pûja,
ja toque es campanes et noste esculá,
se'n van es estrelles, belèguen es güelles,
et taure ja brame, es vaques han hame,
daurits es bedèts;
cantem pe'ra serra
qu'es cants de'ra térra
sun es cants mès bèts.

Audèts è muntanyes, è's aigües de't riu,
es atgles è bosqui ja cante a Diu:
Era boira húmida
s'estén è s'acoste
per Muntcurbisún;
digam desseguida
tuti et Pare Noste
qu'ei nosta uraciún.

Quina net mès bèra,
quina net mès duça,
quan pe'ra ribèra
canten es pastús
en son llet de mussa,
en son llet de flús.

Autor: Ramon Carità Cau
Pàgines: 143-144
Indret: Plaça de l'Església (Vilac)

Garona

Era primèra lum deth dia
ve ena nòsta Val d'Aran;
Noguèra li hè companhia
net e dia tot er an.

Com polida mainadèra
quan comence a caminar
se'n va era tota soleta
sense pòur de campular.

A mesura qu'era baishe
pòc a poquet va creishent;
dèishe alegria a on passe
e seguint va era pendent.

De Beret saute Garona,
e se platz en Mijaran,
a recorrut en ua estona
era mitat de nòsta Val.

Cante cançons a Maria
e parle d'era asta eth mar;
eth moment ei de poesia
e sentiment d'aguest art.

Pune es pès de Marcatosa,
qu'ei tòn còr, oh Val d'Aran;
e com la ve tant preciosa,
pense tornar ath londeman.

Quan trauèsse era frontèra
per dejós deth Pònt de Rei,
ja ei ben gròssa e ben bèra...
vau era pena anà-la veir.

Pòrte riquesa entà França,
dera tèrra a on a nescut;
ja ena plana... baishe mansa,
e va deishant era virtut.

Quan arribe en Ocean
se la beu en ua glopada;
la lance en Mediterran
cansada e marejada.

Pes entranhes dera tèrra
torne a pujar entà Beret,
ansiosa de veir era sèrra
e tanben eth sòn corneret.

E torne a començar;
Garona non pòt parar,
a nescut entà viatjar,
tà viatjar e navegar.

E mès vau que sigue atau;
se deishèsse de baishar
es francesi e aranesi
qué harien? Tostemp plorar.